Kene Mücadelesi -Halk arasında sakırga, yavsı, kerni gibi isimlerle bilinmektedirler.
-Keneler zorunlu kan emenektoparazit canlılardır.
-Dünya üzerinde 907 tür ile temsil edilen keneler 200 kadar hastalığın mekanik ve biyolojik vektörlüÄŸünü yapmaktadırlar.
Kenelerin YaÅŸam Döngüsü;
Ergin ve nimflerde 4 çift, larvalarda 3 çift bacak bulunur.
Konak çeÅŸitliliÄŸi;
Keneler uygun konak çeÅŸidi olan yerlerde yaÅŸarlar.
Omurgalı canlıların tamamına yakınından kan emerler (Ä°nek, koyun, köpek, kemiriciler, sürüngenler ve yerde beslenen kuÅŸlar vb.)
a) Bir konaklı keneler; Yumurtadan çıkan keneler konak hayvana hücum eder, ondan kan emip doyduktan sonra konak üzerinde gömlek deÄŸiÅŸtirip nimf olur. Nimf aynı hayvan üzerinde tekrar kan emip olgun kene olur. Ortaya çıkan olgun diÅŸi ve erkek keneler kan emip çiftleÅŸir diÅŸiler konak hayvanı terk edip topraÄŸa düÅŸer yumurtlar ve ölür.
b) Ä°ki konaklı keneler; Ä°ki konaklı kenelerde ise larva ve nimf dönemini bir konakta geçirir, nimfler kan emip doyduktan sonra konak hayvanı terkederler. Meskende veya merada gömlek deÄŸiÅŸtirip aç olgun hale gelirler. Aç olgun keneler ikinci bir hayvana hücum ederek ondan kan emer, çiftleÅŸir ve doyar. Daha sonra diÅŸi kene topraÄŸa düÅŸer, yumurtlar ve ölür. Yani larva-nimf bir hayvanda, olgunu ise baÅŸka bir hayvanda geçer.
c) Üç konaklı keneler; Üç konaklı kenede larva bir hayvandan kan emip doyar ve topraÄŸa düÅŸer.Toprakta gömlek deÄŸiÅŸtirip aç nimf olur. Aç nimfler ikinci bir hayvana hücum ederler. Ondan kan emip doyduktan sonra topraÄŸa düÅŸerler ve gömlek deÄŸiÅŸtirip aç olgun kene haline gelirler. Aç olgun keneler üçüncü bir hayvana hücum eder, kan emer ve çiftleÅŸirler. Doyduktan sonra diÅŸiler konak hayvanı terkedip toprakta yumurtlar ve ölürler. Yani bu kene türleri, larva, nimf ve olgun dönemlerinde ayrı ayrı veya aynı hayvana 3 kez gelmek suretiyle kan emer, gömlek deÄŸiÅŸtirme dönemlerini ise toprakta geçirirler.
Kenelerin Zararları;
-Keneler, Kırım Kongo Kanamalı AteÅŸi Hastalığı, Lyme hastalığı, döküntülü ateÅŸ, Ehrlichiosis, Q ateÅŸi, Tularemi gibi enfeksiyonların etmenlerini taşırlar. -Hastalık etmeni taşımasalar bile konaklarına zarar vermektedirler.
-Tükürük içerisindeki bazı maddelerin alerjen olması insanlarda ve hayvanlarda önemli rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
-Çok sayıdaki kenenin birlikte tek bir konaktan kan emmesi kan kaybından ötürü ölüme neden olabilmektedir. Bu durum denizel kuÅŸ kolonilerinde sıklıkla görülür.
a) Kene Felci
Bazı keneler salgıladıkları zehirli maddeler nedeniyle kene felci denen bir duruma da neden olabilmektedir. Genel rahatsızlık hali ve baÅŸ aÄŸrılarının yanı sıra, kene felci önce kol ve bacaklarda baÅŸlayan ve birkaç gün içerisinde bütün vücuda yayılıp, sonunda solunumun durması nedeniyle ölüme kadar varabilen bir seyir izler. Bunlar kene vücuttayken gerçekleÅŸir. Kenenin vücuttan uzaklaÅŸtırılması halinde yukarıda betimlenen hastalık tablosunda ani bir gerileme görülür. Dünya genelinde yaygın olan pek çok Ixodid türü kene felcine neden olabilmektedir.
b) Lyme Hastalığı
Tedavi edilebilir olmasına raÄŸmen ülkemizde tıp dünyası tarafından fazla bilinmemektedir ve pek çok insan bu hastalıktan maÄŸdur olmaktadır.Pek çok hastalığın belirtisi ile benzer belirtileri vardır.Isırılmadan sonra birkaç hafta içinde ortaya çıkabilen çember ÅŸeklinde veya farklı biçimlerde olabilen kızarıklık, lyme hastalığının en önemli spesifik belirtisidir. Tedavisi antibiyotik verilerek yapılır ve tedavi edilmez ise felç, psikoz, görme kaybı, iÅŸitme kaybı gibi ciddi etkileri olabilmektedir.
c) Kırım Kongo Kanamalı Ateşi
1969 yılında Kongo virüs ve Kırım Hemorajik AteÅŸ virüslerinin aynı virüs olduÄŸu gösterilmiÅŸtir. Hastalığa da Kırım-Kongo Kanamalı AteÅŸi adı verilmiÅŸtir.Ülkemizde KKKA, 2002 yılında vakalar görülmeye baÅŸlanmış ve AÄŸustos 2003’te hastalığın adı konmuÅŸtur.Virüs 30 farklı kene türünden izole edilmiÅŸ. Vektör potansiyeli kanıtlanan 7 tanesi
Hyalommamarginatum*
H. rufipes
H. turanicum
Hyalommaanatolicum*
Dermacentormarginatus*
Rhipicephalusrossicus
Amblyommavariegatum
Ixodesricinus, Dermacentorspp.,Rhipicephalusspp. veBoophilusannulatus gibi kenelerden izole edilmiÅŸ olması, diÄŸer kenelerin de vektörlük potansiyelinin düÅŸünülmesi gerektiÄŸini göstermektedir.
